A new amendment is about to cause important changes in greek law status of seashores royalties. Two State of Council decisions have triggered public discussion about seashores exploitation by local authorities and private citizents. The oncomming law will set the legal conditions and the procedure for the obtaining of such royalties.

Please read below, in Greek language.

Έτοιμο για διαβούλευση είναι το νομοσχέδιο για την τροποποίηση του Ν. 2971/2001 με το οποίο καθορίζονται οι όροι και οι προϋποθέσεις παραχώρησης για την παραχώρηση των παραλιών στους δήμους.

Η αρχή έγινε με αφορμή δύο αποφάσεις επί του θέματος του Συμβουλίου της Επικρατείας οι οποίες αναμένεται να αποτελέσουν νομολογιακό έρεισμα του υπό παρασκευή νομοσχεδίου και οι οποίες θα καθαρογραφούν το επόμενο διάστημα.

ΑΠΟΦΑΣΗ 646/2015

Με την ΣτΕ 646/2015 κρίθηκε παράνομη και ακυρωτέα κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εσωτερικών με αντικείμενο, μεταξύ άλλων, την απευθείας παραχώρηση, με αντάλλαγμα, δικαιωμάτων απλής χρήσης στο σύνολο του αιγιαλού και της παραλίας στους πρωτοβάθμιους Ο.Τ.Α. και την έγκριση της περαιτέρω μεταβιβάσεως των δικαιωμάτων αυτών από τους Ο.Τ.Α. σε τρίτους. Ειδικότερα, το Δικαστήριο επανέλαβε την πάγια νομολογία του για τη συνταγματική προστασία των ακτών, ως οικοσυστημάτων που αποτελούν ουσιώδες μέρος του φυσικού περιβάλλοντος, και δη ευπαθές, τα οποία πρέπει να τελούν υπό ιδιαίτερο καθεστώς, ήπιας διαχειρίσεως και αναπτύξεως, εναρμονιζόμενο προς τη συνταγματικώς κατοχυρωμένη αρχή της βιώσιμης αναπτύξεως. Το καθεστώς αυτό αποτελεί συνήθως αντικείμενο ειδικού νόμου, σε κάθε περίπτωση, πάντως, οι ακτές αποτελούν ευθέως αντικείμενο της επιβαλλομένης με το άρθρο 24 του Συντάγματος προστασίας . Συναφώς, επεσήμανε ότι μέριμνα για την προστασία των ακτών λαμβάνεται και σε υπερεθνικό επίπεδο, με το πρωτόκολλο για την ολοκληρωμένη διαχείριση των παράκτιων ζωνών της Μεσογείου, το οποίο αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της διεθνούς σύμβασης για την προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος και των παρακτίων περιοχών της Μεσογείου, δηλ. της διεθνούς σύμβασης της Βαρκελώνης, όπως έχει πλέον μετονομασθεί και αποτελεί μέρος του ενωσιακού δικαίου (ΣτΕ 3977/ 2010, 2752/2013, απόφαση του ΔΕΚ της 7.10.2004 Επιτροπή κατά Γαλλίας C- 239/03, για την προστασία της λίμνης Berre).

Εξάλλου, το Δικαστήριο υπενθύμισε ότι τα κοινόχρηστα πράγματα, στα οποία, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 967 του Αστικού Κώδικα, 1 και 5 του αν. ν. 2344/1940 (Α΄ 154) και 2 του ν. 2971/2001 (Α΄ 285), περιλαμβάνονται ο αιγιαλός και η παραλία, ανήκουν στη δημόσια κτήση και προορίζονται για την άμεση εξυπηρέτηση δημοσίου σκοπού, ο οποίος συνίσταται στην κοινοχρησία τους.

Με το δε άρθρο 970 του Αστικού Κώδικα τίθεται βασικός κανόνας του δημοσίου δικαίου κατά τον οποίο η, επί τη βάσει των κατ’ ιδίαν διατάξεων, παραχώρηση από την διοικητική αρχή σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα ιδιαιτέρων δικαιωμάτων σε κοινόχρηστα πράγματα, είναι νόμιμη μόνον εάν και εφ’ όσον, και μετά την παραχώρηση των εν λόγω δικαιωμάτων, εξακολουθεί να εξυπηρετείται ή τουλάχιστον να μην αναιρείται η κατά τον προορισμό του πράγματος κοινή χρήση αυτού. Ο κανόνας αυτός, του κατ’ αρχήν επιτρεπτού της παραχωρήσεως ιδιαιτέρων δικαιωμάτων σε κοινόχρηστα πράγματα υπό την προϋπόθεση όμως ότι εξυπηρετείται ή, τουλάχιστον, δεν αναιρείται η κοινή χρήση του πράγματος, σύμφωνα με τον προορισμό του, επαναλαμβάνεται, προκειμένου περί του αιγιαλού και της παραλίας, και στη σχετική ειδική διοικητική νομοθεσία (ν. 2971/2001, άρθρα 2, 13, 14 και 15 παρ. 3, τα οποία παρατίθενται σε επόμενες σκέψεις).

Υπό το πρίσμα των ανωτέρω συνταγματικών και υπερνομοθετικών αρχών και κανόνων δικαίου, καθώς και της αποτυπωμένης στο άρθρο 2 παρ. 2 του ν. 2971/2001 γενικής ρήτρας περί ευθύνης του Κράτους για την προστασία του οικοσυστήματος των παράκτιων ζωνών, το Δικαστήριο έκρινε ότι: α) Οι ρυθμίσεις των άρθρων 13 και 15 του ίδιου νόμου, περί παραχώρησης απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας και περί γενικών ρυθμίσεων για τις παραχωρήσεις, αντίστοιχα, έχουν την έννοια ότι η παραχώρηση δικαιωμάτων απλής χρήσης επί του αιγιαλού και της παραλίας, στους πρωτοβάθμιους Ο.Τ.Α. για την άσκηση δραστηριοτήτων που είναι, καταρχήν, ήπιες και συμβατές με τον προορισμό των στοιχείων αυτών του φυσικού περιβάλλοντος ως κοινοχρήστων, πρέπει να γίνεται μεμονωμένα και κατά περίπτωση, ύστερα από εξατομικευμένη κρίση της Διοικήσεως, συνοδευόμενη από τα αναγκαία διαγράμματα, με την οποία θα τίθενται και οι αναγκαίοι όροι και περιορισμοί ενόψει των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του υπό παραχώρηση συγκεκριμένου τμήματος του αιγιαλού, προκειμένου να διασφαλισθεί και η κατά προορισμό χρήση του ως κοινόχρηστου αγαθού. Ως εκ τούτου, η συλλήβδην παραχώρηση με την προσβαλλόμενη κ.υ.α. του συνόλου των αιγιαλών της χώρας στους πρωτοβάθμιους Ο.Τ.Α. βρίσκεται εκτός των ορίων της εξουσιοδοτήσεως της παρ. 5 του άρθρου 13 του ν. 2971/2001. Εξάλλου, ενόψει της, κατά τα εκτεθέντα, σημασίας του παράκτιου χώρου ως στοιχείου του φυσικού περιβάλλοντος, κατά την ορθή έννοια του νόμου (βλ. σχετικά και άρ. 9 παρ. 2 και 14 παρ. 6 του νόμου), η αρμοδιότητα παραχώρησης αιγιαλού και παραλίας ανήκει και στον Υπουργό Περιβάλλοντος, από κοινού με τους Υπουργούς Οικονομικών και Εσωτερικών και β) Η προβλεπόμενη στο άρθρο 15 παρ. 5 του ν. 2971/2001 έγκριση των Υπουργών Οικονομικών και Εσωτερικών για την περαιτέρω μεταβίβαση σε τρίτους του δικαιώματος απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας εκ μέρους των Ο.Τ.Α. ως παραχωρησιούχων, χορηγείται κατά περίπτωση, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι του νομοθέτη για την προστασία των παράκτιων οικοσυστημάτων, που κινδυνεύουν από την υπερεκμετάλλευση και να διαφυλαχθεί η κοινοχρησία τους, δεδομένου άλλωστε ότι δεν νοείται συλλήβδην εκ των προτέρων έγκριση εκ μέρους των αρμοδίων Υπουργών μεταβιβάσεων που θα χωρήσουν μελλοντικά. Τούτο διότι, αφενός έτσι απεμπολούν την αρμοδιότητα ασκήσεως εποπτείας επί των πράξεων των Ο.Τ.Α., ενώ ταυτόχρονα θέτουν σε διακινδύνευση τα παράκτια οικοσυστήματα.

ΑΠΟΦΑΣΗ 3944/2015

Με την 3944/2015 απόφασή του το ΣτΕ επεσήμανε ότι η παρα­χώρηση δικαιωμάτων απλής χρήσης επί του αιγιαλού και της παραλίας, στους πρωτοβάθμιους Ο.Τ.Α. για την άσκηση δραστηριοτήτων, καταρχήν, ήπιων και συμβατών με τον προορισμό των στοιχείων αυτών του φυσικού περιβάλλοντος ως κοινοχρήστων, πρέπει να γίνεται μεμονωμένα και κατά περίπτωση. Πρέπει δε να προηγείται εξατομικευμένη κρίση της Διοικήσεως, συνοδευόμενη από τα αναγκαία διαγράμματα, με την οποία θα τίθενται και οι αναγκαίοι όροι και περιορισμοί ενόψει των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του υπό παραχώρηση συγκεκριμένου τμήματος του αιγιαλού, προκειμένου να διασφαλισθεί και η κατά προορισμό χρήση του ως κοινόχρηστου αγα­θού.

Επιτρέπεται η παραχώρηση της απλής χρήσης αιγιαλού για την άσκηση δραστηριοτήτων που εξυπηρετούν τους λουόμενους ή την αναψυχή του κοινού, με ελαφρές και μη μόνιμες κατασκευές, όπως λ.χ. θαλάσσια μέσα αναψυχής, ομπρέλες και τροχήλατα αναψυκτήρια. Οι μόνιμες κατασκευές, πέραν της αλλοίωσης που επιφέρουν στη μορφολογία του αιγιαλού, συνδέονται με δραστηριότητες (bar-αναψυκτήρια) μη συμβατές με το χαρακτήρα και τον προορισμό του αιγιαλού, ως κοινόχρηστου φυσικού αγαθού, και συνεπώς αποτελούν μη επιτρεπόμενη χρήση εκ του νόμου. Η συλλήβδην παραχώρηση με την προσβαλλόμενη κυα του συνόλου των αιγιαλών της χώρας στους πρωτοβάθμιους Ο.Τ.Α. βρίσκεται εκτός των ορίων της σχετικής νομοθετικής εξουσιοδότησης. Ενόψει της σημασίας του παράκτιου χώρου ως στοιχείου του φυσικού περιβάλλοντος, η έγκριση των Υπουργών Οικονομικών και Εσωτερικών για την περαιτέρω μεταβίβαση σε τρίτους του δικαιώματος απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας εκ μέρους των Ο.Τ.Α. ως παραχωρησιούχων, χο­ρηγείται κατά περίπτωση, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι του νο­μο­θέτη για την προστασία των παράκτιων οικοσυστημάτων, που κινδυ­νεύουν από την υπερεκμετάλλευση και να διαφυλαχθεί η κοινοχρησία τους.

Η άσκηση προληπτικού ελέγχου και εποπτείας είναι ιδιαίτερα κρίσιμη στο επίμαχο ζήτημα, προκειμένου να αποφεύγονται παραβιάσεις των όρων της παραχώρησης εκ μέρους των τρίτων παραχωρησιούχων (αλλοιώσεις της μορφολογίας, αναίρεση του κοινόχρηστου χαρακτήρα του αιγιαλού, οχλήσεις στους περιοίκους), αλλά και να εξασφαλίζεται, με την επιβολή αντικειμενικών όρων στη διακήρυξη, το βέλτιστο οικονομικό αντάλλαγμα για το Δημόσιο, αντί των φαινομένων «εικονικών» δημοπρασιών από τους Δήμους.

ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΕΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΝΕΟΥ ΝΟΜΟΥ

Σύμφωνα με πληροφορίες με το νέο νόμο που έχει καταρτισθεί από τη Γενική Γραμματεία Δημόσιας Περιουσίας του υπουργείο Οικονομικών:

– Το νέο νομοσχέδιο και η ΚΥΑ που θα εκδοθεί προσαρμόζονται απολύτως στις απαιτήσεις των αποφάσεων του ΣτΕ.

-Οι παραλίες θα παραχωρούνται στους ιδιώτες μέσω ηλεκτρονικού Δημόσιου πλειοδοτικού διαγωνισμού πανελλήνιας εμβέλειας που θα γίνεται με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις για όλους τους δήμους από την Κτηματική Υπηρεσία του Δημοσίου. Ο διαγωνισμός θα υποστηρίζεται από το ίδιο μηχανογραφικό σύστημα και θα γίνεται σε διαφορετικές χρονικές περιόδους για κάθε δήμο ή ευρύτερη περιοχή.

-Ακόμη δεν έχουν καθορισθεί τα ποσοστά των εσόδων Δημοσίου και δήμων που σήμερα είναι 30-70 με αποτέλεσμα από τα συνολικά 50 εκατ. του 2016 να εισπράξει το Δημόσιο 15 εκατ. και οι δήμοι 35 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, οι σκέψεις στο υπουργείο Οικονομικών με δεδομένο ότι θεωρούν ότι με το νέο σύστημα η διαδικασία θα εξορθολογιστεί και αφετέρου θα σταματήσουν οι καταπατήσεις, με αποτέλεσμα τα έσοδα, όπως υπολογίζουν, να τριπλασιαστούν (σ.σ. δηλ. να φτάσουν τα 150 εκατ. ευρώ), προτείνουν το ποσοστό αυτό να αντιστραφεί (70-30). Τονίζουν, δε, ότι με αυτό τον τρόπο οι δήμοι θα αυξήσουν σε απόλυτους αριθμούς τα έσοδα τους από 35 εκατ. σήμερα σε 45 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, οι δήμοι αμφισβητούν ότι η αύξηση των εσόδων θα είναι τόσο μεγάλη, και, επικαλούμενοι τα μεγάλα έξοδα που έχουν για τη συντήρηση των παραλιών αλλά και για την πληρωμή των ναυαγοσωστών, ζητούν τα ποσοστά να παραμείνουν αμετάβλητη.

Με τοποθετήσεις τους αρμόδιοι παράγοντες τόνισαν ότι:

-Το νομοσχέδιο πρέπει να βγει σε δημόσια διαβούλευση και να ψηφισθεί το συντομότερο δυνατό και πάντως όχι αργότερα από τις αρχές Μαρτίου, ώστε στη συνέχεια να υπογραφεί η σχετική ΚΥΑ και να μην υπάρχουν καθυστερήσεις στους διαγωνισμούς για τους οποίους, δεδομένου ότι το σύστημα είναι νέο και άρα δεν είναι δοκιμασμένο, θα χρειαστεί αρκετό διάστημα. Είναι χαρακτηριστικό ότι, όπως είπαν στα στελέχη του υπουργείου Οικονομικών, με το παλαιό σύστημα με βάση το οποιο οι διαγωνισμοί γίνονταν από τους δήμους, χρειάζονταν πάνω από ένα μήνα.

-Η νέα ΚΥΑ που θα εκδοθεί να ισχύσει για τρία και όχι για δύο χρόνια όπως προτίθενται στο υπουργείο Οικονομικών, καθώς, όπως τονίζουν, το 2019 είναι προγραμματισμένες οι εκλογές ΟΤΑ, και δεν μπορεί η νέα ΚΥΑ να εκδοθεί στις παραμονές τους.

(ΠΗΓΕΣ: aftodioikisi.gr, www.ste.gr, nomosphysis.org.gr)

Mykonos Lawyers Firm will keep you updated on any further news regarding the matter.